Biri Karadeniz Mi Dedi?


Trabzon

Kendime uzun zamandır verdiğim bir sözü gerçekleştirdim. Evet, Karadeniz'in doğusunu gezdim. Gezi ile birlikte ülkemizin ne kadar güzel olduğunu birkez daha gördüm. Klasik bir söz gibi gelecek ama gerçekten ülkemizin dört bir yanı cennet. Karadeniz'i öyle benim yaptığım gibi dört günde gezemezsiniz. Gezip görmediğim daha çok yer olduğunu biliyorum ve gezmek için Karadeniz'e bir daha gitmem gerektiğini not defterimin kenarına büyük puntalarla yazdım. 

Samsun'dan yola çıkıp yeşillikleri görünce işte Karadeniz'e geldim diyebilirsiniz. Karadeniz'in güzel bir yanı tüm şehirlerin deniz kıyısı boyunca sıralanması ve birbirine çok yakın olmasıdır. Ünye şehir merkezine geldiğimizde balıkçı tekneleri ve barakalarının bazıları kötü görüntü dese de ben güzel bir görüntü oluşturduğunu söyleyebilirim. Şehir merkezinde uzunca bir iskele üstünde onlarca insanın yürüyüş yaptığını, balık tuttuğunu ve fotoğraf çektiğini görebilirsiniz. 


Karadeniz'in kır pidesi meşhur ve bunu herkes tereddütsüz bilir. Bilir lakin Ordu'nun Bolaman ilçesinin pidesi ayrı meşhur. Pidenin lezzetli olması yanında bulunduğu mekan da çok güzel. Kendinizi sahil kenarına bırakıyorsunuz, denizin ılık esintisi ve martıların sesi altında sıcak Karadeniz kır pidesini afiyetle yiyorsunuz. Fatsa'yı geçince Karadeniz eski sahil yoluna saparsanız Perşembe ilçesine gelmeden Bolaman'ı görürsünüz. Bolaman'a geldiğinizde buraya uğramadan geçerseniz bence pişman olursunuz. Ben de bir tavsiye üzerine keşfettiğim için dostlarınıza tavsiye edin çünkü manzarası kesinlikle eşsiz.


Bolaman'dan Perşembe'ye doğru çıktıktan yaklaşık 5-10 km sonra Medrese önüne varınca yol kenarında Uzun Saçlının mekanınında yediğiniz pidenin üstüne deniz manzarası karşısında çayınızı içebilirsiniz. Çayı kaynak suyundan ateşi fındık kabuğundan olan çay içmek isterseniz 48 yıllık Uzun Saçlı'nın yerine uğramadan geçmeyin derim. Mekanın sahibi Nusret Doğan abimizin saçları çay yapa yapa ağardığını mekanın önündeki fotoğraftan da görebilirsiniz. Yolu buraya düşenlerin dediğine göre yıllar geçse de çaylar ilk gün ki lezzetinde hiçbir şey kaybetmemiş. Sırf bu yüzden yeni Karadeniz yolu yerine yolları virajları olsa da eski sahil yolunu tercih edenler var.



Ordu ili merkezine gelince şehrin merkezinden geçen ve Boztepe'ye uzanan devasa bir teleferik göreceksiniz. Samsun'dan başlayıp Karadeniz yolundan Giresun, Trabzon, Rize'ye doğru yol alan birçok kişi yol üstündeki telefiriği görüp Boztepe'den muhteşem Ordu manzarasını izlemeden geçmiyor. Sanırım bu nedenle şehir merkezinde trafik çok yoğun. Eğer şanslı değilseniz araba parkedecek yer bulmak gerçekten çok zor.

İlk başta ana yol üzerinden geçen teleriği görünce ben de şaşırmıştım. Yaklaşık yerden 510 metre yükseklikten ve 2350 metre uzunluğu olan teleferikten manzara çok güzel. İlk başta korkutucu gibi görünse de teleferiğe bindikten sonra tekrar tekrar binmek isteyeceksiniz. Zaten Boztepe'ye teleferik ile çıkmışsanız geri aynı şekilde teleferik ile inmek zorundasınız. Minibüsler sizi şehir merkezine götürüyor olsa Ordu manzarası eşliğinde daha hızlı şehir merkezine inebilirsiniz.




Trabzon şehir merkezine geldiğimizde ilk gittiğim yer Atatürk köşkü oldu. Çam ormanları içinde yer alan bina 1890'larda yapılmış ve dönemin Avrupa simgeleri yapımında kullanılmış. Atatürk, Trabzona 1924 yılında ilk kez geldiğinde burada iki gece ağırlanmış. Atatürk'ün burayı beğenmesi üstüne daha sonra Atatürk'e hediye edilmiş, yalnız 1937 Atatürk tüm mirasını hazineye bağışlamıştır.

İlerleyen yıllarda Trabzon belediyesi tarafından alınıp müze haline dönüştürülmüştür. Müzede, 19. yy sonu ile 20 yy. ait, mobilyalar, porselenler, halılar ve Atatürk'e ait tablolardan oluşan eserler sergilenmektedir.


Atatürk'ün Trabzon Atatürk köşkünde kaldığı oda
Trabzon şehir merkezine geçince karnımız da acıktı. Anlamı büyük olan tarihi bir mekana gidip kavurmalı pilav yemek için Kalkanoğlu pilavcısına gittim. 1853'de Osmanlı-Rus savaşı sırasında Osmanlı ordusu Trabzon limanında toplanır. Osmanlı'nın birçok probleminin olduğu bu dönemde ordunun en çok sıkıntısını çektiği şeyler yiyecek ve giyecekti. Yiyecek olarak askere her gün ancak pilav, hoşaf, ekmek verilebiliyordu. Bu durumu gören o zamanki Trabzon Valisi Osman Efendi, Padişahtan çok iyi pilavcı başı ister. Padişah, pilavını çok sevdiği Kalkanoğlu lakaplı Süleyman Ağa'dan Trabzon'a gitmesini ister. Asker dışında halk da pilav yemesi için aşevi açılır ve burada pilav hoşaf halka bedava dağıtılır. Vali pilavın böyle dağıtılması adil değil herkese eşit miktarda verilmesi için terazi ile tartın verin diye emir verir.

Kırım harbinin sona ermesinden sonra 1856'dan beri Kalkanoğlu pilav lokantası adı altında aynı lezzeti koruyarak nesilden nesile aktarılarak hala hizmet vermektedir. Ben de gidip kavurmalı pilav ve hoşaflarını tattım. Gitmeniz de fayda vardır diye düşünüyorum.


Trabzon'a gidip de Uzungöl'e gidilmezse olmaz. Aslında Karadeniz gezimin temelini Uzungöl'e gitmek istemem oluşturdu. Kartpostallarda, televizyon programlarında her yerde Uzungöl'ü görüyordum fakat bir türlü gitmek nasip olmamıştı. Yeşillikleri geçip yeşilliklerin ortasında mavi nazar boncuğunu görünce Uzungöl'e geldiğinizi anlıyorsunuz. Gerçekten yaz mevsiminde bile serin ve temiz havası olduğu için yanınızda hırkanızı almadan gitmemezlik etmeyin derim. Sabah erken vakti gidildiğinde gerçekten sakin bir yer. İnsanlar gelmeye başlayınca inanılmaz araba kuyruklarının oluştuğunu belirtmek isterim.

Tek kötü şey gölün çevresindeki yeşilliklerin tahrip edilerek turist ağırlamak için pansiyonların aşırı fazla yapılmış olması. Umarım  bu güzellik daha fazla tahrip edilmeden insanlara sunulmaya devam edilir.

Uzungöl'e gidip etrafında yürüyüş yapmak gerçekten hoş. Temiz havası insanı gerçekten yoruyor. Yeşilliğin ve gölün koyu maviliği gerçekten bir zamandan sonra sizi hipnoz edercesine hayran bıraktırıyor.


Uzun gölü besleyen Fırtana deresiden kareler
Uzun gölü besleyen Fırtana deresiden kareler
Uzun gölü besleyen Fırtana deresiden kareler
Geziden dönerken yolkenarındaki Of'da bulunan Çaykur fabrikasından ve Tirebolu çıkışında bulunan Tirebolu 42 satış yerlerinden çaylarınızı almadan dönmeyin derim. Belki marketlerde bu paket çaylardan olabilir ama yerinden almak ayrı bir keyif gerçekten. :)

Giresun Tirebolu Şehir Merkezi
Giresun Tirebolu Şehir Merkezi

Bir koya oturuyorsun, ya denizi izliyorsun ya da gökyüzünü.
Bir şeyleri izlerken insan bir yandan da bir şeyleri özlüyor...


Ağustos ayının son haftası yaptığım geziyi sizlerle paylaşmak istedim.

Dönemine Damga Vurmuş Plaklar


Barış Manço

Barış Manço - Kol Düğmeleri (1967)
Fransa, Belçika, Çekoslovakya, Almanya derken birçok ülkede Belçikalı grup Les Mistigris ile birlikte konser veren Barış Manço, Les Mistigris grubu ile birlikte Sahibinin Sesi şirketiyle kendi besteleri ve iki türkü yorumunun olduğu iki 45’lik plak çıkardı.

Barış Manço Belçikalı Grup Les Mistigris'ten ayrılıp İstanbula geldikten sonra Kaygısızlar grubuna katılmış ve bu grubun üyeleri günümüzde herkesin tanıdığı MFÖ grubunun üyelerinden Mazhar Alanson ve Fuat Güner’di. Barış Manço’nun daha önce Bizim Gibi adıyla yayınlanan Kol Düğmeleri şarkısının ikinci versiyonunu 1967 yılında bu grup ile yapmıştır. Grafik tasarım ve mimarlık eğitimi de alan Barış Manço, bu 45'lik plağın kapağı olmak üzere birçok kendi plaklarının kapaklarını 60-70'lerin Türkiye'sinde hiç yapılmamış tarzda kendi tasarlamıştır.



Sezen Aksu

Sezen Aksu - Kaybolan Yıllar (1978)
Minik Serçe olarak herkesin bildiği Sezen Aksu'nun ilk plağının albüm kapağındaki ismi Sezen Seley olarak ilk 45'lik plağı Haydi Şansım/ Gel Bana 1975 yılında çıkmıştır. Bu isim değişikliğini Sezen Aksu'nun haberi olmadan yapım şirketi popüler isim oluşturmak için yapmıştır. Bu ilk plak projesi hemen hemen hiç satmayarak başarısız olmuştur. Aslında o dönem daha hiç tanınmayan Sezen Aksu için yapım şirketinin plak albümündeki izinsiz isim değişikliği sayesinde neredeyse hiç etkilenmemiştir. Bu albüm bir ara toplatılmış ve Seley yazan yerin üstünü kapatarak Aksu yazdırmıştır.  Sezen Aksu'nun tüm Türkiye'de adının bilinmesi sağlayan plak albümlerinden biri 1978 yılında çıkan Sezen Aksu Kaybolan Yıllar/ Neye Yarar 45'lik plağıdır.



Hümeyra

Hümeyra -  Sessiz Gemi (1975)
Yeşil Giresunlu tarafından Yahya Kemal Beyatlı'nın Sessiz Gemi şiirini Fransızca bir şarkıya söz olarak yerleştirdi ve o dönemde bu tarz çalışma Türkiye'de yapılan ilk çalışmalardandı. Hümeyra seslendirince de plak ülkemizde çok popüler olmuştur. Bakmak isterseniz müziği kullanılan şarkının adı Sans Toi Je Suis Soul'dir.



İlhan İrem

İlhan İrem - Yazık Oldu Yarınlara (1974)
İlhan İrem'in yaptığı ilk 45'lik plağı 1973 yılında Bazen Neşe Bazen Keder ile beklediği başarıyı yakalayamadı. Bu plağı günümüzde pek bulamamazın sebebi o dönem neredeyse hiç satmamasıdır.  İlhan İrem'in yapmış olduğu ikinci 45'liği ilk yüzünde Yazık Oldu Yarınlara şarkısı genç sanatçıyı bir anda en popüler sarkıcı konumuna getirdi. Diğer yüzünde bulunan Haydi Sil Gözlerini şarkısı da dönemin sevilen şarkısıdır. Bu plak çok satınca farklı bir kapakla ikinci kez satışa çıkmış ve içerisinde daha önce neredeyse hiç satmayan Bazen Neşe Bazen Keder ilk plağı ile Yazık Oldu Yarınlara plağı birlikte  bulunmaktadır.




Zeki Müren - Gözlerin Doğuyor Gecelerime (1988)
Sanat güneşi olarak bildiğimiz, ilanlarda gerçek sanatçı ve değişilmez sanaatkar olarak addedilen Zeki Müren'in kuşkusuz her plağı herkes tarafından beğenilmiştir. Ülkemizde 1960'ların ortalarında plak piyasası zirve yapmıştır. Bu yıllarda plak sanayisinin kralı tabii ki de Zeki Müren'dir. Plaklar, günümüzde eskisi kadar olmasa da tekrar popüler olmaya ve basılmaya başladı. Hala Zeki Müren plakları çok satmaktadır. Plak denince nedense ilk aklıma gelen sanat güneşimiz Zeki Müren olmaktadır. Sizin için plak denince ilk aklınıza hangi sanatçı geliyorsa yorumlarınızla belirtirseniz sevinirim.




Ajda Pekkan - Göz Göz Değdi Bana (1964)
Ajda Pekkan bir film yıldızı olarak çıktığı yolda kendisini bir anda popstar olma yolunda büyük adımlar atarken bulmuştur. Ses dergisinin sinemaya yeni yüzler kazandırmak amacıyla açılan yarışmada Hülya Koçyiğit'in ikinci olduğu yarışmada Ajda Pekkan birinci olmuştur. 1963 yılında ilk filmi Adanalı Tayfur'da seslendirdiği Göz Göz Değdi Bana şarkısı ile dikkat çekmiştir. Burada seslendirdiği şarkı ile Öztürk Serengil'in seslendirdiği Abidik Gubidik Twist şarkısıyla birlikte 45'lik plak olarak yayınlandı. 



dadaloğlu

Cem Karaca - Dadaloğlu (1970)
Tiyatrocu bir aileden gelen Cem Karaca sahnelere hiç de yabancı değildir. 1967 yılında Apaşlar grubuna katıldı ve aynı yıl Altın Mikrofon Yarışması'nda Emrah adlı beste ile ikinciliği kazandılar. O dönemde Cem Karaca Apaşlar grubunda batı müziği ile doğu müziğini sentezleyip Anadolu Rock müziği tarzda çalışmalar yaptı. Resimdeki Gözyaşları ve Bu Son Olsun gibi parça çalışmaları ile devam etmiştir. Apaşlar grubundan ayrılıp Kardaşlar grubuna katılan Cem Karaca, Dadaloğlu 45'lik plak çalışması ile büyük başarı elde edecekti. Bu çalışma dönemin plak listesini tutan dergilerinde bir numaraya kadar yükselecekti. Cem Kara ömrü boyunca şarkılarında fakirlerin, işçi sınıfının yanında olmuş ve bir dönem sürgün hayatı yaşamak zorunda kaldığından memleket hasretini çok iyi bildiğinden memleket hasretini şarkılarında bulabilirsiniz.



*Plaklar ile ilgili olduğumdan ve severek araştırdığımdan sizlerle de 45'lik plakları paylaşmak istedim.

Bir Pazar Denemesi


Nasılsın?

Son Konuştuğumuzdan beri epey zaman geçmiş. Burayı özledin mi?, derseniz hem de delicesine. Vakit ilerledikçe insanın daha çok bir şeyler çizip karaladığını ve yazdığını farkettim. Zamanın getirdiği yazma olgunluğu ile nedense okuyucu daha az yazdığını sezer. Gayet haklılar çünkü ortada bir olgu göremeyince böyle düşünmeleri normal. Her görünen köyün bir de görünmeyen kısmı olabilir. Yazma olgunluğu dediğim şey elindeki yazı denemelerini paylaşamamaya sebep oluyor. Bir şeyi söylemeden önce iki kez düşün dercesine yazıları paylaşmakta neredeyse üç kez düşünür hale getiriyor. Yazan kişi kendini daha iyi anlatabileceğini düşündüğü için yazılarını beğenememektedir. Yazmak da konuşmak gibi olduğu için ve  konuşmanın da yordamı olması sebebiyle daha iyi yolların olduğunu yazar çok iyi bilmektedir. Tecrübe kendini bilmeyi gerektirir. 

İyi misin?

Herkesin muhakkak en sevdiği bir kitap ve yazar vardır. O satırları okurken sizi alacak ve başka diyarlara götürecek  o cümleye gelmişsindir. Birkaç saniye durur ve baştan tekrar okursun. Karşında seni tanıyan en yakın dostun konuşuyormuş gibi senin duygularına, hissettiklerine tercüman olmaktadır. Hatta bu bundan daha iyi anlatılamazdı izlenimine kapılırsınız. Birçoğumuz bu nedenle kitap okurken kalemle, kağıtla can alıcı gördüğü cümleleri not alarak okur. Notları tekrar okuyunca ilk kez keşfettiği yerlere tekrar gideceğini iyi bilir.

İyi pazarlar..

Kahve Hakkında Ayrıntılı Bir Yazı


Kahve içmeyi kim seviyor? Kahveyi sevmesiniz bile hayatınızda bir kez bile kahve içmişsinizdir. Yolunuz kahve ile kesiştiyse buyrun yazıyı okumaya başlayın.

Kahvenin keşfi Etiyopya'da Kaldi isminde bir çobanın keçilerini güderken hayvanlarının üzerinde gördüğü değişiklikler ve ne olduğunu öğrenmeye çalışması sonucu ortaya çıkmıştır. Kahvenin tarihinden ziyade bizi ilgilendiren ve belki ileride barista veya kahve gurmesi olmak isteyenler için ilk adım olarak ön bilgi amacı ile kahve 101 dersi niteliğinde yani kahve dünyasına ilk adım olacaktır. Kahveyi seven biri zaten bu açıklamayı hızlıca geçecektir.

Kahve yüzlerce türü olan bir bitkidir. Biz bu türlerin içinden Arabica ve Robusta olanları sıklıkla tüketiyoruz. İsveç'te değişim öğrencisi olarak gittiğim üniversite Linnaeus üniversitesiydi. Şimdi bunu kahve ile ne alakası var diyeceksiniz. Üniversiteye adını veren Linnaeus, biyolog ve fizikçidir. Günümüzde sıklıkla gördüğümüz birçok bitkilerin ve hayvanların sınıflandırmasını yapmış, ayrıca birçoğunu isimlendirmiştir. Arabica kahvesini de 1753 yılında tanımlamış. Arabica kahvesinin aroma ve lezzet değerleri Robusta kahvesine göre iyidir. Kahve dükkanlarında içtiğimiz ve aldığımız kahvelerin büyük çoğunluğu Arabica'dır. Robusta kahvesinin tanımlanması ise 1800'lü yılların sonlarına denk gelir. Robusta biraz sert olduğu için espresso yapımında kullanılabilir. 

Arabica en sık üretimi olan kahve çekirdeğidir. Kahvenin elde edildiği kahve bitkileri genellikle tropikal kuşak civarında yetiştirilir. Yani soğuğu sevmeyen bir bitkidir. Dünyada tüketimi fazla olmasına rağmen bir kahve bitkisi toprağa düştükten yaklaşık 3 yıl sonra meyvesini vermeye başlar. Meyvesi önce yeşildir. Sonrasında yavaşça kırmızıya dönmeye başlar. 

Topraktan Dünyaya Yayılan Lezzet
Kahvemiz toplandı, kırmızı dış kabuklarından ayrıldı, kurutuldu ve çuvallanıp dünya pazarına girmesi için yola çıktı. Şimdi elimizde yeşil çiğ halde kahve çekirdekleri var. Sıra kavurma işlemine geldi. Kahvenin çekirdeklerinin kavrulması değişkenlik gösteren bir süreçtir. Bu doğrudan kahvemizin tadını ve aromasını etkiler. Kahve dükkanlarından çekirdek şeklinde kahve aldığınızda üzerinde light, medium, dark roast diye yazdığını ve çekirdeklerimizin az, orta, fazla kavrulduğunu anlayabilirsiniz. Kahvenin paketlenmesi, saklanması bir kahvenin üretilip önümüze sunulması kadar önemlidir. Tadını ve üretildiği yöreye özgü barındırdığı aromayı korumasını sağlar. Hava, nem, ışık vb. faktörler ile buluşursa kahvenin özellikleri bozulmaya başlayacaktır. Bunun için kahveler satılırken genellikle valfli kahve paketlerine konur. Bu valf içeriden dışarıya hava geçişine izin verir, fakat dışarıdan içeriye hava geçişine izin vermiyor. Her şey güzel, hoş da bu kahveler satılırken üzerinde Kolombiya, Brezilya, Endonezya, Kenya, Etiyopya, Guatemala vb. gibi ülkelerin yazması olayını sorabilirsiniz. Tahmin edeceğiniz gibi üretildiği yerdir. Dünyanın öbür ucunda yerleştirilip ayağımıza kadar getiriliyor. Seviliyor ki bu zahmete herkes katlanıyor.

Bölgelere Göre Kahvenin Özellikleri
Kolombiya: Biraz asitli, çikolata tatları ve tropik meyvemsi

Brezilya: Benim ençok sevdiğim kahve olması ile birlikte ağır bir kahve değildir. Çikolatamsı tadı vardır. Türk kahvesi genelde Brezilya kahvesinden yapılır.

Endonezya: Bu yörede daha çok robusta kahve çekirdekleri yetiştirilse de bazı ünlü kahve zincirlerinde bulabileceğiniz Sumatra kahvesi Endonezya'da yetiştirilir. Ayrıca dünyanın en pahalı kahvesi diye bilinen Luwak kahvesi burada yetiştirilip ve üretilmektedir. Bir tür minsk kedisine ağaçlardaki taze kahve çekirdeklerini yedirerek  midesinde fermantasyona uğratılması sağlanıyor. Bu kahve çekirdekleri öğütülmeden dışkı yoluyla atılıyor. Kısacası taklit edilemeyen aroması ve üretim şekli olması sebebiyle Luwak kahvesi en değerli kahve olarak karşımıza çıkıyor. Siz denemek ister misiniz?

Kenya: Yüksek asitliliği  ve turunçgil aromasına sahiptir. Ağızda hafif ekşimsi tat bırakır.

Etiyopya: Daha çok meyvemsi aroması vardır. Yumuşak içimlidir. Kahvenin anavatanı olarak bilinir.

Guatemala: Küçük bir ülke olmasına karşın zengin aromalara sahip kahveler yetiştirilmektedir. Çeşitli meyve aromalarını içerebilir.

Kahvenin Demlenmesi
Kahvenin bölgelerine göre kendine özgü karakteristik özellikleri olduğundan bahsettiğimize göre şimdi de kahveyi demlemek için elimize gelen kahve çekirdeklerinin öğütülmesi işlemi var. Daha önceden adı bilindik kahve mağazalarına gitmişseniz orada kahve çekirdeklerinin paketler halinde olduğunu görürsünüz. Size hangi demleme yöntemini kullanacağınızı sorarlar ve ona göre kahvenizi çektirirsiniz. Evlerde sıklıkla kullanılan french press, chemex, moka pot, türk kahvesi vb. demleme yöntemleri var. Ve yahut evinizde bir filtre kahve makinesi veya espresso kahve makinesi olabilir. Çektirdiğiniz bu kahve boyutu demleme yöntemine göre yanlış olması durumda kahveden doğru tat alamamanıza sebep olacaktır. Örneğin, french presste kullanılan kağıt filtreye göre nispeten kalın kahveyi chemex kağıt filtrede kullanırsanız sıcak su kahveye tam nüfuz edemeden akıp gidecek. Bu nedenle doğru kahve tadını tadamayacaksınız. Eğer kalın kahve boyutu değil de aşırı ince kullanırsanız kahve kağıt filtre gözeneklerini kapatacak, filtrenin süzme süresi uzayacak ve içimizi ısıtan sıcak bir kahve değil de soğuk bir kahve sizi karşılayacaktır.


French Press: Kalın boyutta çektirilmiş kahve

Chemex, Filtre Kahve Makinesi: Orta boyutta çektirilmiş kahve

Moka Pot, Espresso Makinesi: İnce boyutta

Türk Kahvesi: Aşırı ince boyutta

Kahvenizi alırken ince veya kalın boyutta olsun demenize gerek yoktur. Chemex'de, Türk kahvesi olarak veya herhangi bir demleme yöntemininde demleyeceğim demeniz yeterlidir. Barista zaten kullanılan ideal boyutları bilmektedir.

Tavsiye: Kahvenizi tüketeceğiniz miktarda çektirmenizde fayda vardır. Nedeni ise çekilmiş kahve ortamdaki nem, güneş ışığı vb. şartlardan çekirdek kahveye göre daha daha hızlı etkilenir. Çekilmiş kahve kolay bayatlar, beklediği süre içinde tadını ve kokusunu kaybetmeye başlar.

Bir kahve mağazasına gittiğinizde adını söylemekte zorlandığım kahve isimleri var diyorsanız sıra size geldi.

Espresso: İnce öğütülmüş kahve çekirdeklerinin espresso kahve makinesinde yüksek su basıncında (9 bar) gibi ve 90-95 santigrat derece sıcaklık aralığında süzdürülmesi ile elde edilir. Tadı yoğun ve serttir. Sunumu fincanın yarısı dolu olarak yapılır. Latte, machiato, americano gibi pek çok içecek espresso ile süt, süt köpüğü, çikolata ya da sıcak su karıştırılarak elde edilir. Kahve çeşitlerinin temelini oluşturur.


Americano: Espresso'nun sertliğini sevemeyen kişiler için uygun olan sıcak su ile seyreltilmiş espresso diyebiliriz. Sunumu daha büyük fincanlarda hatta kupalarda yapılır.

Cappucino: Espresso, sıcak süt ve süt köpüğü ile hazırlanır. Yumuşak içimlidir. İçimi espresso ve americanoya göre hafiftir.

Mocha: İçinde bolca süt, süt köpüğü, espresso ve çikolata bulundurur. En hafif kahve türlerindendir. Genelde daha önce kahve pek kahve içmeyen kişilerin kahve dünyasına ilk adımlarını attığında ilk tercihi olmaktadır.

Latte: İçinde espresso kahvenin yanında bolca süt barındıran, içimi çok hafif kahve türüdür. Üstünde süt köpüğü bulundurur. Sert kahve sevmeyenlerin birinci tercihi olmaya adaydır. Latte kahvesinin üzerindeki süt köpüğüne uygulanan latte art diye bir sanat ortaya çıkmıştır. Baristanın yeteneğine göre latte kahvenizin üzerine çizilen bir kalp veya yaprak deseni ile kahve keyfiniz bir kat daha artmış oluyor. 


Filtre Kahve: Espressodan farklı olarak kahve makinesinde demlenmesi için kahve bir filtre kağıdına konur, espressoya göre su düşük basınçta ve yavaş bir şekilde damlatılarak kahvenin içinden geçirilir. French press aleti ile metal filtre yardımı ile demlenebilir. Sade ve sütlü olarak tüketilebilir. Bazılarımız için sade filtre kahve sabahları olmazsa olmazımızdır.


Türk Kahvesi: Türkiye'de kahve denilince ilk akla gelen ve demleme yöntemi bize ait olan bir kahve türüdür. İnce çekilmiş kahve çekirdeklerinin cezvede kaynatılarak pişirilmesi ile tüketiliyor. Bol köpüklüsü makbul olan sert kahvedir. İtalyanların sert espressosu varsa bizim de sert Türk kahvemiz var. :)

Kahvenizi Alırken Paketinde Yazan Yazıları Anlama Rehberi
Elimde bulunan ve çeşitli kahve mağazalarından edindiğim kahve paketlerini aşağıdaki resimlerde numaralandırarak ne anlama geldiğini rahatlıkla anlayabilirsiniz. Ayrıca bu numaraların ne anlama geldiğini aşağıya yazdım. Farklı kahve markalarını koymamın sebebi hepsinin kendine özgü paket üzerinde bilgilendirme şekli olmasıdır.

1) Kahvenin Aroması
2) Kahvenin Kavrulma Şekli
3) Kahvenin Üretildiği Yer
4) Kahvenin Üretildiği Yer Hakkında bilgi
5) Sertifika Bilgisi (Java House kahvesinde KEBS diye bir sertifika var. Bu ülkemizde TSE (Türk Standartları Enstitüsü) gibi Kenya ülkesine ait bir sertifikadır. Tchibo kahvesinde ise Rainforrest Alliance sertifikası var. Rainforest Alliance (Yağmur Ormanları Birliği) ürün üretilirken doğal yaşamın korunduğu belirtmek ile birlikte üretimde çalışan ailelerine gıda, sağlık, eğitim hizmetlerinin sağlandığını ve güvenli çalışma koşullarının olduğu bilgisini veriyor.




Daha fazla kahve ile ilgili yazı okumak isterseniz:

Bir Kahvenin Kırk Yıl Hatırı Vardır
İçtiğiniz Kahve Kişiliğiniz Hakkında İpucu Verir
Kahve Dükkanları

Eline Beline Diline Sahip Çık


Tarihi yorumlar iken günümüzün koşullarına bağlı olarak olaylara göre yorumlamak çok yanlış olacaktır. Yıllar içinde toplumun anlayışı, davranışı ve hedefleri değişkenlik gösterebilir. Bu değişim çağın getirdiği olgulara göre dilde de olabilir. Dil, millet için hayatındaki kültürünün göstergesi, gelecek nesillere aktaran vasıtası ve kendini ifade etme vasıta görevi görmektedir. Dil ayrıca kendini konuşan milletin yüzyıllar içinde ortaklaşa oluşturduğu bir şeydir. Bu nedenle bir toplumun diline bakarak onu konuşan toplumun mantığını ve düşünce tarzı hakkında fikir sahibi olabilirsiniz.

Eline beline diline sahip çık, Hacı Bektaş Veli'nin bir sözüdür ve bu söz bektaşiliğin de özüdür.  Ele sahip olup; haram yememeyi, bele sahip olup; zina etmemeyi, dile sahip olup; kötü söz konuşmamayı öğütlediğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Ancak günümüzde kapalı e sesini (Boğumlanma noktası i ve e ünlüleri arasında bulunan e sesi yani -é, TDK ) yazmadığımızdan, zaman geçtikçe de daha az okuduğumuzdan Hacı Bektaş Veli’nin sözünü de sadece ahlak anlayışı içerisinde anlamak durumunda kalıyoruz.

"Eline, beline, diline hakim ol" derken burada "el" eski Türkçede bulunan il kelimesi ile aynı anlamdadır; yani ülke, yurt anlamındadır. Bel ise Türkülerde gurbet elleri şeklinde çok duymuşsunuzdur. Ayrıca Türkçede bu şekilde kurulmuş Çamlıbel, Otlukbeli, Oğuzeli, Türkeli vb. yüzlerce yerleşke ismi vardır. Yaşadığın çevreye bel denmektedir.
Diline derken ise konuştuğun anadil Türkçe'den bahsedilmektedir. Hacı Bektaşi Veli bizlere, içinde yaşadığın ülkene (eline), yaşadığın yakın çevreye (beline), konuştuğun diline sahip çık, diyor.

Türkçe, öylesi bir dildir ki, zaman geçtikçe unutuğumuz derin anlamları içerisinde barındırmaktadır.

Karışık Duygular İçinde Blog Yazmak


Bazen yazdıkça yazasım geliyor. Yazarken yazıyı okuyacak kişi profillerini ve zevklerini göz önünde bulundurmaya çalışıyorum. Kendimi anlayışlı bir blog yazarı sınıfına koymam sizce bencilce olur mu? Sözde değil gerçekten iyi yazarlar üstüme fena yüklenir mi?

Aslında bu endişe ile benim bir kalıba tıkılıp kalmama sebebiyet vereceğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Ben gönlümce yazabilmek için kimsenin bana ulaşamayacağı odama çekiliyorum. Ulaşmaya çalışsa bile ulaşamayacağı bir zamanı seçiyorum. Elime kahvemi alıyorum. Kahvenin uyku kaçırıcı veya rahatlatıcı özelliği olduğundan kendisini seçmiyorum. Onsuz yapamayacağımı bildiğim için bir fincan kahve daha alıyorum elime. Şarkıcı Bob Dylan'ın dediği gibi, one more cup of coffee for road. Yani yol için bir fincan kahve daha. Blog yazma yolunda bir fincan kahve daha istiyorum. Bu sayede kendimi bu yolda giderken serbest hissedebiliyorum.

Kendimce sade ve akıcı anlatımla sıkılmadan yazmaya devam etmeye çalışırken rastgele gittiğim için bol bol hatalara düşerim. Bunları düzeltebilirdim, ama o zaman kendimi sizlere yanlış tanıtmış olurdum. Dikkatsizlikten gelenleri bir yere kadar düzeltebilirim. Bende adet haline gelmiş olanları sizce nasıl düzeltebilirim? Düzeltemem veya kısmen düzeltebilirim. Tom Sawyer kitabının yazarı  Mark Twain var ya "Alışkanlıklar alışkanlıktır, insan onu pencereden atamaz; ancak tatlı dille merdivenden birer adım aşağıya inmesini sağlayabilir." demiş. Tam da yazdıklarıma tercüman olmuş.

Blog yazılarımda herkes beni görsün. Bana bakan da blog yazılarımı görsün. Zaten blog sayfamın alan adında adımı ve soyadımı görüyorsunuz. Bu yolla zihninizde bir profil oluşturursunuz. Blog yazılarımı okursanız bu profilin içini doldurmuş olursunuz. Profilin içini tam dolduracak yazılar yazamazsam içinde boşluklar kalacaktır. Bu boşluklar en ufak sallantıda kavanozun içindeki hareket eden çakıl taşları gibi rahatsız edici kuru gürültü yapacaktır. Sonra okuyucu rahatsız olacağından soğur ve buradan uzaklaşır. Sen onları boşver ve bir de Hz. Mevlana'nın sözüne bak: "Sen bakmasını bil de dikende gülü gör, dikensiz gülü zaten herkes görecektir."

Y.A

Dile Minnet Eylemem


Sabahın erken saatinde trenin rahatsız edici sesiyle uyandım. Son 4-5 aydır yeni yerler görmek isteğiyle çok fazla tren yolculuğu yapıyordum. Özellikle gece yolculukları benim gibi yabancı bir ülkede üniversite öğrencisi için en ideali idi. Çünkü hem gece kalacak bir yere para vermiyorsunuz hem de başka bir şehire ayak basmış oluyorsunuz. Yalnız günün çoğu zamanı karanlık olan bir yerdeydim. Belki kış mevsiminde sürekli havaların kutup bölgesine yakınlığı sebebiyle çok soğuk olmasına kolay alışmıştım, fakat bu karanlık ortam ilk başta düzemli uyuyamadığımdan olsa gerek bende uykusuzluk etkisi yapmaya başlamıştı. Sabah erken kalkıyorsun, karanlıkta saat 9 gibi üniversiteye gidiyorsun ve sonra öğleden sonra kurslardan çıkınca saat 3 gibi hava yine karanlık. İşte o karanlık zamanların birinde tren görevlisi bana dönüp "god morgon, valkommen till Huskvarna" dediğini duydum. Ben de "tack så mycket" diyerek çok teşekkür ettiğimi belirttim. Bunu ben bulunduduğum ülkedeki insanlara saygı olarak özellikle karşı tarafın dilini bildiğim kadar kullanmayı tercih ediyorum. Sonrasında İngilizce olarak devam etmek zorunda kalıyordum. Bu süre içinde inan İsveççe bilseydim hep İsveççe konuşurdum. Nedeni bir şeye hayranlık filan değil. Bir dile Nesimi'nin de dediği gibi Arabi Farisi bilmem, dile minnet eylemem. Çok basit sadece karşımdaki insana saygı için. Bunları neden anlattığımı yazının sonunda anlayacaksınız. 

Huskvarna şehrine sabahın erken saatinde varmıştım. Burası İsveç'in güneyinde İsveç'in ikinci büyük gölü olan Vättern gölü yakında yaklaşık 20.000 nüfuslu küçük bir kasaba şehri. Hemen bir küçük kafetarya tarzı bir yer bulup kahvaltımı yapmak istedim. Seyahat halinde olduğumdan minimal şekilde bir şeyler atıştırmaya çalışıyordum. Dondurucu soğuklar olduğundan filtre kahve ve tarçınlı çörek ideal bir seçim. Tam o sırada yan masadaki yaşlı bir amca yabancı olduğumuzu anlayınca "nasılsınız? nereden geldiniz? burada okuyor musunuz?" diye sordu. Türk olduğumu ve burada belirli bir dönem için okumaya geldiğimi, İsveç'i gezmek için yola çıktığımı belirttim. Öncelikle bilinmeyen küçük kasabaları gezmeyi tercih ettiğimi belirttim. Adam telefonundan haritaya baktı ve şaşırarak "taaaa oradan buraya gelmişsin" dedi. Şimdi ise burada olman gerçekten memnuniyet verici ve başarılı biri olmasın dedi. Aslına bakarsanız o zaman daha ilk yurtdışı deneyimimdi. Daha sonrasında daha farklı ülkeler görme fırsatım olacaktı. 

Adam bana döndü ve bu şehirde yaşayan Türk birisini tanıyorum dedi. Kendisinin nasıl biri olduğunu tam bilmiyorum ama şu ileride bir dükkanı olacaktı. İstersen kibarca bir tanışırsan memleketinden biri olacağından bana iyi geleceğini belirtti. Kahvaltımı bitirdikten sonra belirtilen dükkana vardım. Dükkanda İsveç'te pek bulunmayan Türkiye'den getirildiği belli kırmızı mercimek, kurutulmuş incir ve kayısı vb. şeyler satan aktarı andıran bir yerdi. Burası gerçekten de bir anlık da olsa memleketimi bana hissettirmişti. Benim bir merhaba dememle birlikte karşımda farklı bir insan bulmuştum. Bana şuradaki amca sizin Türk olduğunuzu ve sizinle tanışmamı tavsiye ettiğini söyledim (İngilizce olarak). Türk mü? diye ses duyduktan sonra bir anda asabi bir tavırla öyle değil kendisinin sadece (Türkiye'den bir şehirden) olduğunu ve oraları özlediğini vurguladı. Sonrasında bana sadece (X dili Türkiye'de toplum içinde az da olsa konuşulan bir dil) konuşalım dedi. Ben onu bilmediğimi söyledim. Sonrasında karşımdaki İsveççe konuşmaya başladı. Onu da bilmediğimi söyledim. Ben de o zaman hadi İngilizce konuşmaya devam edelim dedim. İngilizce olarak Türkçe biliyormusunuz, diye sordum. Adam tekrar Türkiyeli değilim, (Türkiye'den bir şehirden) iki yıl önce geldiğini ve Türkçe bildiğini ama İngilizce devam etmek istediğini dedi.

Özetle Türk olduğunu kabul etmiyor, Türkiye'yi de kabul etmiyor ama Türkiye'den bir şehirden olduğunu iddaa ediyor. Şaşırarak size zorla iki yıl içinde anadiliniz gibi İsveççe öğretmişler ve konuşuyorsunuz dedim. Kızdım ve adını bile sormadan oradan çıktım. Burada zoruma giden ben insanlara saygı olarak özellikle karşı tarafın dilini bildiğim kadar kullanmayı tercih ederken karşımdaki kabaca bir de dövüp azarlamadığı kalmasıdır. Bir de bu konuda saygı göstermeyi herhangi bir İsveçlinin anlayabilmesi, fakat aynı coğrafya'dan çıkmış insanların anlayamaması benim çok zoruma gitti. Burada birinin o veya bu milletten olması mühim değil. Hatta Türkçe'yi de bilmesin, ben işin orasında hiç de olmam. Hepimiz farklı milletten olabiliriz ve farklı dilleri konuşabiliriz. Yalnız tavırı sanki benim Türkçe olarak bir "merhaba" dememle tüm kinini kusmayı planlamış gibiydi. Türkçe olarak "merhaba" deme sebebim de kafeteryada otururken İsveçlinin tavsiyesidir. Yoksa ben oraya hiç gitmezdim. Tabiri caizse neye uğradığımı şaşırmıştım. Eğer ben karşımdakinin dilini biliyorsam saygı beklemeden saygı için bildiğim kadar kullanırım. Kullanmasam bile saygı göstergesi olarak kaba bir şekilde davranmam. Ben böyle tatsız bir anı yaşarak yeni yerler görmek ve yeni bilgiler edinmek için yoluma devam etmiştim.

Nesimi'den;
Hâr içinde biten gonca güle minnet eylemem
Arabi Farisi bilmem, dile minnet eylemem

*Şehir ve dil ismini açıklayarak ayrımcılığa sebebiyet verebileceğinden açıklamadım.  

Vusulsüzlüğümüz Usulsüzlüğümüzdendir

Stockholm/İsveç - Fotoğraf: Yusuf Arslan
Bazı sözler vardır, duymanıza gerek yoktur ve bir kenarda yazılı halde durması bile sizi kendinizden alır; başka diyarlara götür. Anlamı o kadar derindir ki o sözün rehberliğinde kendinizi farklı yollarda bulursunuz. Bu yol herkesin gittiği değil de yalnız yürüdüğün yol olur. Bazılarımızın işte hayatımı değiştiren veya hayatımda düstur edindiğim söz işte budur diyebileceği tarzda bir söz. Anlamı o kadar derin ki nasıl açıklayayım diye bazen benim gibi lafın altında ezilirsiniz.

Vusulsüzlüğümüz Usulsüzlüğümüzdendir. Bu sözü duydunuz mu bilmiyorum. Usul; bir amaca ulaşmak için izlenen düzenli yol anlamında ve vusul de ulaşma, varma anlamı olduğunu TDK'den öğrenebilirsiniz. Yani eğer bir şeye kavuşamıyorsan bu senin yol yordam bilmemenden kaynaklanır. Hayatımızın her alanında geçerlidir.

Örneğin biri çıkar der ve bu çocuk çok zeki, akıllı ama nedense bundan bir şey olmadı diye çok duymuşsunuzdur. Ya da her türlü imkana sahip olan bir ticari şirket veya kuruluşların kendisinden istenilen atılımı yapamaması bundandır. Başarılı bir iş yapılsa bile bilinmemesi, sonuca ulaşılmaması yapılması gerekli faaliyetlerden yoksun olduğu anlamına gelir. Bu tür örnekleri çoğaltabiliriz.

Şimdi bir terzi düşünün. Bu terzi dünyanın en yetenekli terzisi olsun. Elinin altına dünyanın en pahalı kumaşlarından verilsin. Ve hatta dünyanın en güzel elbisesini dikmiş olsun. Eğer bunu manken üzerinde insanlara sunarken elbisenin bir düğmesini yanlış ilikleyip sunarsan göze çirkin gözükeceğinden bu elbisenin ustasının maharetlerini ve elbisenin güzelliğini karşı tarafa tam aktaramazsın. Elbisenin üstteki ilk düğmesini yanlış iliklersen sonraki düğmeler de yanlış iliklenecektir. Doğru başlamadığın iş de doğru sonuçlanmayacaktır.


Dil Bilmeyenin De İşi Rast Gider

İsveç

Sabah kalktığında herkes bilmediğin bir dili konuşuyor ve her yerin bilmediğin bir dilde yazılan yazılarla dolu olduğunu gördünüz mü? Bunun nasıl münkün olacağını söyleyeyim. Yurtışında yaşamaya başlayınca anlarsınız. Bu tedirginlik hiçbir şeye benzemiyor. Daha önceden dilini bilmediğin ülkeye üç-beş gün turist olarak gitmeye de hiç benzemiyor. Sabah kalktığında markete kendin gideceksin. Yeri gelecek evrak, fatura ve resmi kuruluşlarda işin olacak. Yolu bilmeyeceksin ve hangi otobüsle nereye gideceğini öğrenmelisin. Bunun gibi işlerden bahsedince global bir dil olan İngilizce'ye sarılacaksınız. Bu bile size yeterli gelmeyecek, çünkü karşı taraf İngilizce bilmeyecek. Bir yerden sonra karşı tarafla iletişime geçmek çok yorucu hale gelecek. Acil önemli bir işiniz çıkınca karşı taraf sizi anlamadığından yeri gelecek kızacaksınız ama hiçbir şey yapamayacaksınız. Özellikle iskandinav ülkelerindeki gibi fazlaca sakin ve tepkisiz insanların olduğu bir yerdeyseniz. Bunlar olmaya başlayınca Türkiye'ye dönmek bile kafanızdan geçecek.

Bunun gibi birçok olaydan bahsedilebilir. Nereden bileceksin derseniz şu an bloğumu okuduğunuzdan çoğu yazımda benim hayatımdan bir parça bulursunuz. Bazen ben diye doğrudan demem ve hikaye gibi anlatırım. Orada bunları yaşayıp sizlere anlatan benimdir.

İsveç

Zamanla istemeden de olsa bazı yabancı kelimeleri öğreniyorsunuz. Bunun size biraz da olsa günlük yaşantınızda yardımı oluyor. Markette kasiyer size "sjuttiofem krona"dediği zaman ilk baştaki gibi anlamsız bakmıyorsunuz. Çünkü 75 kron fiyat tuttuğunu anlıyorsunuz. Yine devamında dediklerini anlamıyorsunuz ama temel şeyleri bile bilmek ilk başta sevinmenize yetiyor.

Arkadaş ortamında zaman geçirdiğinizde bazı şeyleri sorup öğrenebiliyorsunuz. Hatta onlar da size kendi dillerinde bir şeyler öğretiyor. Yalnız bazen yaşadığınız yere göre bu zor veya kolay olabiliyor. İskandinav insanları sakin ve tepkisiz dedim ya biraz ondan. Sen gidip onlarla konuşmadığın sürece yanlarında olsan bile yardımına gelmiyorlar. Bir de bu işin aması var. Konuştuğun zaman da sonuna kadar yardımcı oluyorlar. Merhaba, hoş geldin, nasılsın, güle güle, teşekkür ederim kelimelerini hiçbir yere bakmadan etraftan ve arkadaşlardan öğrenmiştim. Zaman geçtikçe sizi evlerine akşam yemeklerine, birlikte haftasonları etkinlik yapmaya davet edecekler. Tam olarak anlaşamadığın için çekindiğin insanlar bir süre sonra samimi dostların olacak. Başta zorluklarla karşılaşınca hemen geri dönmek isteyen ben miydim?, diye kendinize soracaksınız.


Üstelik maceraperest biri olarak garip bir alışkanlığım vardı. Bulunduğum şehirde şehir haritasından herhangi bir şehiriçi otobüs rotası seçip son durağa gidiyordum. Sonrasında yürüyerek geri dönüyordum. Amaç bilmediğim sokaklardan geçerek geldiğimden yeni yerler görmek ve sokakta yeni insanlar tanımaktı. Yorulunca ise ilk defa gördüğüm bir butik cafeye girip kahve içiyordum. Bu sayede şehirde beni görünce tanıyan ve halimi hatırımı soran yaşlı amcalar, restoran görevlileri ve bir barista ile tanışmıştım. Ertesi gün ülkeme döneceğimi söylediğim bir esnaf, seni ben iyi biri olduğun için sevdim ve sürekli seninle dostça sohbet ettik,dedi. İyi yolculuklar ve İsveç'e gelirsen buraya uğrarsan sevinirim. Bana Türkçe nasıl güle güle dendiğini sordu. Ardından bana güle güle diyerek uğurladı.

Sweden

Son olarak beş ay gibi bir süre sonrasında Türkiye'ye dönme vakti gelince şehir tren garına yolculamaya yabancı bir ülkede yabancı biri olsanız da sizin için  zahmet etmeden gelecekler.  Yola çıktıktan sonra kar taneleri düşen trenin camına bakınca bir daha buraya acaba ne zaman gelirim?, diye aklınızda düşünceleriniz olacak. Ben daha oralara tekrardan gidemedim, fakat yıllar geçmesine rağmen oradan bana kartpostallar ve mektuplar geliyor.

Bu arada yazımda tamamen İsveç'ten ve İsveçlilerden bahsettiğimi söylemeyi unuttum.