Genelde bitirme projeleri araştırma, deneysel ve teorik olmak üzere üç farklı çeşidi vardır. Bunların arasında en zor olanı deneysel olanıdır. Çünkü deneysel çalışmalar teorik hesaplarla birleştirilmediğinde bir anlam ifade etmez. Teorik sonuçlar da deneysel sonuçlar ile bir türlü aynı çıkmaz. Teoride çözüm elde etmek için bazı ortam koşullarını ihmal edersin veya sadece eldeki kısıtlı bilgileri kullanmaya çalışırsın. Sonuç elde edemezsen de tezin uzar.
Yüksek lisans tezine başlarken öncelikle bir çalışma konusu seçmelisin. Konu seçmek zordur. Danışmanın sana alanınla ilgili bir fikir verecektir. Danışmanın sana onay vermesi ile hemen çalışma planı hazırlarsın. Daha işin başında olduğun için motivasyonun yüksektir. Yüksek lisans tezi yazmakta ne var? Üç-dört ayda kolayca biter, dersin. Bir bakmışsın ki daha sadece bilgi, makale toplama aşamasında bu üç-dört ayı kullanmışsın. Tezin uzar.
Çalışmalarımı yapayım ve bu arada vakit kaybetmeden aynı anda akşamları tez yazayım dersin. Fakat eve yorgun gelirsin, ilk gün hiç bir şey yazmadan yatarsın. İkinci gün bir beş-on sayfa yazayım dersin. Bakmışsın sadece bir sayfa yazmışsın. Kopyala-yapıştır yüksek lisans tezinde yapamazsın çünkü en sonunda intihal raporu alıyorsun. Zaten bunu yapmak hırsızlıktır. Üçüncü gün yine on-onbeş sayfa yazayım dersin, yine hiç bir şey yazamazsın. Tez yazmak için gerekiyorsa herkesten uzaklaşın. Yoksa tezin uzar.
Aylar geçmiştir. Çalışmalar ilerlemiştir. Tezi çok özenerek bir yere kadar yazmışsındır. Her şey çok iyi gittiğini zannetmektesindir. Danışmanın tezi baştan sona her şeyi düzeltmeni istemiştir. Bu nedenle tezinizi yazarken gereğinden fazla özenmeyin. Sakınan göze danışman batar. :) Çok özenip az yazacağınıza, az özenip çok yazmak daha önemlidir. Çünkü yazdıklarınızın üstünden defalarca kez geçilecektir. Yine tezin uzamıştır.
Çoğu geceleriniz uykusuz geçmiştir. Planlanan bitirme zamanı yaklaşmıştır. Ama daha elde sonuca gidecek anlamlı bir çalışma yoktur. Motivasyonuz düşmektedir. İşte tam bu anda tüm çalışmayı bırakıp kendinize küçük süprizler yapmakta fayda vardır. Tez aşırı bir beyin faaliyetidir. Abartıya kaçmadan arada yarım gün kendinize şarkı dinleme, resim çizme veya bir yere gidip kahve içmek gibi molalar verin. Sürekli çalış ve sürekli tez yaz derken tezin sonuna gelirsiniz, eliniz sonucu yazmaya gitmez. Yine tez uzar.
Tezi çok iyi yazmışsındır. Mantıklı bir sonuç veya araştırmaya sahipsindir. Tez savunması zamanı yaklaştığında her şeyi bırak, tezden çok savunmaya hazırlan. Çalışman ne kadar iyi olursa olsun, tez jurisine konuya çok iyi hakim olduğunu gösteremezsen tezin uzar.
Unutmayın teziniz uzarsa dünyanın sonu değildir. Bu lisede sınıf atlama veya lisansta ders geçme gibi bir şey değildir. Birçok olumsuz şeyi yazdıktan sonra bunlar için kendinizi üzmeye değmez. Çünkü ikinci bir fırsatınız olacaktır. O fırsatı daha iyi değerlendirin, derim. Yüksek lisans tezi hazırlama aşamasına geçen herkese kolay gelsin.